Te whakaaetanga mana kōkiri o Mōkai Pātea te mahi tuatahi ki te whakatau i ngā nawe mō Te Tiriti o Waitangi
Ko tā te Tarati Kerēme o Mōkai Pātea (Mōkai Pātea Waitangi Claims Trust) he ngakaunui ki te whakatau o te Karauna ki tōna whakaaetanga mana kōkiri, ko tēnei te mahi tuatahi ki te whakatau i ngā nawe mō Te Tiriti o Waitangi, ā, ka mihi rātou ki ngā whānau, ki ngā hapū, ki ngā iwi o Mōkai Pātea kua tautoko i ngā mahi o ngā tau.
“Ka tuku mihi te Tarati Kerēme o Mōkai Pātea ki ngā rūnanga o ngā iwi, me ngā iwi o Ngāti Tamakopiri, Ngāti Whitikaupeka, Ngāi Te Ohuake rātou ko Ngāti Hauiti, ki te Tarati Owhaoko B & D me te Tarati Aorangi Awarua anō hoki mō te kaha tautoko i roto i tēnei tukanga” te kōrero o te Tiamana, o Utiku Potaka.
He tino manawa tau i tēnei wā. Ahakoa te wairua toa, kua hipa ngā tau maha ki te eke ki tēnei pae tata, engari, ko te oranga mō te iwi o Mōkai Pātea kei te pae tawhiti tonu.
I whakatakoto ngā iwi o Mōkai Pātea i ā rātou kōrero mō te Tuhinga Hukihuki Rautaki Whakaaetanga (Draft Mandate Strategy) i te 2017 me te 2018, i tuku pōti mō te Pōti Whakaaetanga (Mandate Vote) i te 2019, kātahi i tuku kōrero mō te Tuhinga Hukihuki Whakaaetanga Mana Kōkiri i tērā tau (2020).
“Ka mihi atu te poari ki ngā mahi me ngā kōrero ā rātou katoa i whai wāhi ki tēnei kaupapa. Kua rongo i ngā kōrero, kua whakapai i ngā tuhinga, kāti, he mihi nui ki te iwi mō tō rātou aroha ki tēnei kaupapa” te kii a Utiku.
Waru tekau paihēneti o te iwi i whakatutuki i te pōti mō te Whakaaetanga Mana Kōkiri i te tau 2019 i whakaae ki te Tarati Kerēme o Mōkai Pātea ki te whakarite i ngā nawe mō ngā kerēme o Mōkai Pātea.
He ngākau whakaute tō te Tarati Mōkai Pātea ki tēnei Whakaaetanga, ā, ka eke panuku te Tarati ki te kawe i ngā wawata, ki te whai oranga mō Mōkai Pātea Nui Tonu, mō rātou hoki kāore anō kia tautoko i te whainga o te Tarati.
Ka tūwhera tonu te ngākau ki a rātou kāore ano kia tautoko mai me te whakapono mā tēnei Whakaaetanga me tēnei tukanga tika, ka whakakotahi mai rātou ki tēnei waka eke noa.
“Kua mana tēnei Whakaaetanga inaianei, nō reira ka tahuri atu ki te whakarite i ngā ‘tohutohu whiriwhiri’ o te whakatau kerēme ki te Karauna. He wero nui anō tēnei mahi, engari e whakapono ana mātou ka wawe te tutuki kia whakatere tēnei tukanga” tā Utiku.
I kawe te Tarati o Mōkai Pātea i ngā kerēme ki mua i te Wai 2180 mō te Pakirehua Taraipiunara mō Taihape, ka mutu pea ērā hei tēnei tau, ā, kua uru ki ngā whakaritenga ki te Karauna, heoi he taumata tuatahi tēnei Whakaaetanga Mana Kōkiri.
Kei te ate o Te Ika a Maui te rohe o Mōkai Pātea, ka whakawhiti mai i te taumata o Te Onetapu ki runga ki a Rata ki te tonga, mai i te huarahi matua i te uru ki Ngaruroro, ki te taumata o Ruahine ki te rāwhiti – koia ka kopae i Taihape, i Moawhango, i Opaea, i Winiata, i Utiku, i Mangaweka, i Rātā, a ka whakapae i Waiouru, i Mataroa, i Paraekaretu (Hunterville) hoki.
Ko te mahi a ngā rūnanga o ngā iwi tokowha o Mōkai Pātea o Ngāti Tamakōpiri, o Ngāti Whitikaupeka, o Ngāi Te Ohuake rātou ko Ngāti Hauiti, ko te whakatū i te Tarati o Mōkai Pātea mō ngā kerēme Waitangi i roto i te wairua o te kotahitanga me te tino rangatiratanga ki te whakatairanga i o tātou whakapapa me ngā hononga ki waenganui i a tātou.
Ko Mōkai Pātea tētahi o ngā rohe whakamutunga ki te rongo i te raupatu whenua o te Karauna me te tangata whai. Ko te takahi Tiriti tera: I te wā i pakari rawa ngā pamu Maori; I te wa I ngaro etahi kainga Maori i roto i ngā tau o te 1890; koia ko te mauhere o W
